Maar eerst, wat is een narcist eigenlijk?

Eerst en vooral is er een diagnose nodig om van een narcistische persoonlijkheidsstoornis te spreken. Er zijn een heleboel mensen die narcistische neigingen hebben, maar daarom niet noodzakelijk voldoen aan de diagnostische criteria.

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis, of narcisme, is een persoonlijkheidsstoornis die wordt gekenmerkt door een gevoel van grandioosheid, de behoefte aan aandacht, bewondering, oppervlakkige interpersoonlijke relaties, en een gebrek aan empathie. Daarenboven hebben narcisten een reactieve gevoeligheid voor kritiek of feedback, afgunst op anderen of het geloof dat anderen hen benijden, een behoefte aan controle en dominantie, woede op momenten van frustratie en hebben ze de neiging om de schuld op anderen af te schuiven en geen verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag.

Stapel dit alles op en plaats het bij een persoon met een grote onzekerheid, en je hebt een narcist.

Het gaat vaak samen met andere psychiatrische stoornissen en het kan moeilijk te diagnosticeren en te behandelen zijn.

Wat zijn de tekenen dat je in een narcistische relatie zit?

Als dit alles je bekend in de oren klinkt, kan je een relatie hebben met een narcist. Dit zijn enkele van de grootste tekenen van een narcistische relatie:

• Ze denken dat ze meer mogen dan anderen.

Alsof iedereen hen iets verschuldigd is. Toe-eigening, of het geloof dat iemand speciaal is of een speciale behandeling verdient, is een kernelement van narcisme.

• Ze gedragen zich superieur tegenover anderen.

Narcisten zijn eigenwijs en giftig terwijl ze in het geheim eigenlijk heel onzeker zijn. Dat uit zich uiteindelijk in het feit dat ze denken dat ze beter zijn dan iedereen – of in ieder geval zich zo gedragen. Narcistische mensen hebben een verwrongen gevoel van eigenwaarde, en ondanks hun kern van ontoereikendheid, houden ze een gevoel van superioriteit in stand als verdediging tegen die ontoereikendheid.

• Ze denken dat mensen jaloers op hen zijn.

Daten met iemand die het gevoel heeft dat iedereen hen wil zijn? Wees er maar zeker van dat je te maken hebt met een narcist. Afgunst is een kerndynamiek van narcisme. Ze zijn jaloers op anderen en geloven ook dat anderen jaloers op hen zijn. Dit kan zo ver gaan als echte paranoïde wanen.

• Ze hebben geen empathie voor jouw behoeften.

Empathie, voor het geval je niet bekend bent met het woord, is het in staat zijn om te begrijpen hoe iemand anders zich voelt. Gebrek aan empathie is een kernkenmerk van narcisme. Ze hebben weinig interesse in de emotionele wereld van anderen, en zijn zich vaak niet bewust van de impact die ze op anderen hebben.

• Ze zijn manipulatief.

Manipulatie is de fijne kunst om mensen te laten doen wat voor jou werkt, zelfs als het voor hen niet werkt. Ze spelen in op je schuldgevoel en angst. Dat is wat narcisten doen. Ze kunnen je zelfs jouw perceptie van de werkelijkheid in twijfel laat trekken.

• Ze moeten bewonderd worden.

Vist hij of zij altijd naar een compliment? Dat is zeker een rode vlag. Behoefte aan validatie en bewondering zijn kernkenmerken van narcisme. Ze hebben deze validatie en bewondering nodig om hun gevoel van eigenwaarde te onderbouwen. Narcisten hebben externe feedback nodig om te “bestaan”.

• Hun behoeften komen op de eerste plaats.

Heb je het gevoel dat jouw behoeften er nooit toe doen in deze relatie? Narcisten geven altijd de hoogste prioriteit aan hun eigen behoeften. Een narcist zal nooit iets zal doen wat jij leuk vindt, maar ze hebben de neiging om te vergeten – of zich niet eens te realiseren – dat jij ook iemand bent die ertoe doet.

• Ze kunnen agressief zijn.

Narcisme is “sterk gecorreleerd” met agressief gedrag. Zowel alledaagse narcisten als pathologische narcisten hebben een grotere kans om agressief te zijn. Narcisme is een belangrijke risicofactor voor agressie en geweld.

• Ze kunnen niet omgaan met feedback.

Ze zijn gevoelig voor feedback van welke aard dan ook. Maar ondanks dat ze moeite hebben met het krijgen van enige vorm van input over hun daden, zijn ze niet bang om kritiek uit te delen. Ze zijn ook hyperkritisch en hebben er geen probleem mee om andere mensen feedback te geven over hun eigen gedrag.

• Ze zijn geobsedeerd door succes.

Narcisten voelen een enorme drang om succesvol of machtig te zijn. Dit is onderdeel van hun grandiositeit. Ze hebben de behoefte aan macht en dominantie, zodat ze andere mensen en het verhaal kunnen controleren.

Als iets van dit je bekend in de oren klinkt, weet dan dat, omdat narcisme een stoornis is, je niet in staat zal zijn om je partner te veranderen. Op de lange termijn zal je je alleen maar geïsoleerd voelen van de mensen die van je houden en om je geven vanwege de manipulatieve tactieken van je partner.

De narcist zal er alles aan doen om je te overtuigen dat hij of zij de enige persoon is die om je geeft zodat je aan zijn of haar behoeften kunt blijven voldoen. Het beste wat je kunt doen voor je gezondheid, veiligheid en geluk is weggaan.

Hoe omgaan met een narcistische partner?

Een relatie of huwelijk met een narcist kan een ware uitputtingsslag zijn. Daar komt bij dat narcisten meestal niet goed tegen kritiek of suggesties kunnen. Het is dus geen verrassing dat iemand die bij een narcistische partner blijft, geneigd is zijn narcistische gedrag te tolereren of te negeren.

Je kunt het gevoel hebben dat je het slechte gedrag van je echtgenoot slechts tijdelijk tolereert, terwijl je hoopt of gelooft in een andere toekomst voor je huwelijk. Je stelt je voor dat de relatie op de een of andere manier vanzelf beter zal worden of weer meer zal lijken op de tijd dat het nog goed ging. Het is echter cruciaal om te erkennen dat het gedrag van een narcist niet zal verbeteren als je er alleen maar bij blijft. 

Hier zijn enkele tips om te communiceren met een narcistische partner.

• Argumenteer opbouwend. Narcisten kunnen geen ongelijk hebben, waardoor discussiëren met hen bijna onmogelijk is. Het is dus slim om een manier te vinden om je partner ervan te overtuigen dat het ‘juiste antwoord' of het ‘juiste ding om te doen' hun idee was. Op die manier kun je ze complimenteren met wat een geweldig idee ze hadden om het probleem op te lossen.
• Negeer beledigingen. Voor narcisten zijn beledigen een soort lokaas. Een narcist wil dat je ze aanneemt, erop reageert en een gevecht aangaat. Maar als je weigert mee te spelen, is de kans kleiner dat er een gevecht ontstaat.
• Stel jezelf in vraag. Het kan nuttig zijn om na te denken over mogelijke redenen waarom je koos voor, of misschien aangetrokken werd tot een partner die tekenen van narcisme vertoont. Als je eenmaal je motivatie begint te begrijpen, zul je meer duidelijkheid hebben over wat je nodig hebt.
• Koester andere gezonde relaties. Wend je tot vrienden, familie en/of een therapeut. Elke ondersteunende persoon die je het respect en het klankbord kan bieden om te helpen met je emotionele gezondheid, is een plus.

Maar kan een narcist dan echt geen goede partner zijn?

Eh, nee. Narcisten kunnen zeker in het begin erg charmant en vriendelijk zijn, maar uiteindelijk, doen ze dit altijd voor hun eigen voordeel op de lange termijn.

Door warm en liefdevol te zijn aan het begin van een relatie, zullen ze, op hun beurt, iemand hebben die hen aanbidt, wat precies hun doel is. Helaas hebben narcisten ook een beperkt vermogen tot intimiteit, weinig empathie, zijn ze manipulatief en nemen ze geen verantwoordelijkheid voor hun gedrag in een relatie. Ook zijn ze niet vies van een beetje bedrog.

Samen zijn met een narcist lijkt misschien leuk voor een tijdje, maar het is onwaarschijnlijk dat het zo zal blijven. Als je op zoek bent naar een goede relatie die gebaseerd is op respect en wederkerigheid, kan je het wel vergeten. Een narcist zal je routinematig naar beneden halen om zich beter over zichzelf te voelen. Tegen de tijd dat mensen zich realiseren dat ze een relatie hebben met een narcistische partner, zitten ze vaak al zo diep dat ze niet eens meer zien dat ze gemanipuleerd worden.