Hoe maken we een onderscheid tussen de normale uitdagingen van elke relatie en een echt toxische relatie? Hier zijn een paar veel voorkomende tekenen om op te letten.

1. Je voelt je niet veilig

En dan bedoel ik niet lichamelijk (hoewel dat ook van toepassing kan zijn). Ik heb het over een gevoel van emotionele veiligheid. Kun je openlijk je gedachten en gevoelens delen met deze persoon? Doet je mening ertoe? Of heb je het gevoel dat je jezelf altijd in bochten moet wringen?

Een gezonde relatie geeft mensen de ruimte om imperfect te zijn. Je kunt elkaar de goede dingen en minder goede dingen vertellen en openlijk praten over wie of wat je gekwetst heeft. Je kunt volledig gezien worden en toch volledig geliefd zijn.

2. Je communiceert slecht (of zelfs niet)

Goede communicatie is de hartslag van elke relatie, en het is makkelijk om ontspoord te raken zonder dat je dat zelf wilt.

Maar vergis je ook niet want eerlijk zijn betekent niet dat alles zomaar in orde zal komen. Het betekent waarschijnlijk dat dingen ongemakkelijk of pijnlijk zullen zijn. En dat is normaal. Maar het begraven van je pijn en behoeften diep in jezelf leidt alleen maar tot meer wrok.

Enkele voorbeelden van disfunctionele communicatie zijn gaslighting, het manipuleren van woorden, oneerlijk zijn, en een oordeel verbinden aan je woorden zonder om verduidelijking te vragen.

3. Je voelt je verwaarloosd en uitgebuit

Ik wil niet als een hippie klinken, maar iedereen heeft recht op een beetje zorg. Als je partner je basisbehoeften niet eert en verzorgt – niet omdat jij het niet kunt, maar omdat hij om je geeft – dan zit je niet in een gezonde relatie. De kans is groot dat je niet alleen genegeerd wordt, maar dat je ook uitgebuit wordt.

4. Je hebt het gevoel dat je jezelf bent kwijtgeraakt

Toxische mensen hebben de neiging om mensen te absorberen, te manipuleren en te kneden zodat ze in hun eigen agenda passen. Hun plannen en belangen domineren de relatie. Je merkt vaak dat je dingen doet die je niet wilt doen om hen een plezier te doen – je kernwaarden schenden, naar plaatsen gaan waar je je ongemakkelijk bij voelt, of tijd doorbrengen met mensen die je angstalarmen doen afgaan.

Vergeet nooit: JIJ hebt de macht. Het is aan jou – niet aan je partner – om deze patronen te herkennen en gezonde grenzen te stellen. Het is jouw taak om nee te zeggen, voor jezelf op te komen, en te leven in overeenstemming met je waarden. Maar toxische mensen zullen vaak wrokkig, gefrustreerd of boos worden als je grenzen stelt of je waarden naleeft.

5. Je voelt je gekleineerd en beschaamd

Geeft deze persoon je het gevoel minder te zijn dan hem of haar? Kleineren ze je? Laten ze je dom of beschaamd voelen? Dit zijn allemaal tekenen van emotionele onvolwassenheid, wat zorgt voor een toxische relatie. Emotioneel onvolwassen mensen moeten zichzelf stutten op een stapel van jouw fouten, mislukkingen en tekortkomingen. Als ze niet iets slechts kunnen vinden om aan te wijzen, hebben ze de neiging om iets te verzinnen of je neus in te wrijven met iets uit het verleden.

6. Je ontvangt geen empathie

Empathie is als een bril die je opzet om de wereld door de ogen van een ander te zien.

Een toxisch persoon is hyper gefocust op zijn eigen behoeften en wensen, waardoor hij blind is voor de realiteit van de mensen om hem heen. Wanneer je je openstelt en je hart deelt met een toxisch persoon, krijg je te maken met apathie in plaats van empathie, en afwijzing in plaats van vreugde.

Ze kunnen je afwijzen als je belangrijke dingen met hen deelt, het gesprek weer op zichzelf richten, en je overtreffen als je verhalen vertelt. 

7. Je voelt je gecontroleerd of gemanipuleerd

Een toxisch persoon voelt een dwang om de machtsbalans in zijn voordeel te laten doorslaan. Ze kunnen je controleren of je de hele tijd of voortdurend afluisteren over waar je heen gaat en wat je aan het doen bent.

Je partner kan de relatie als wapen gebruiken om je te manipuleren om dingen te doen. Hij of zij kan zich terugtrekken als je hem boos maakt en terugkomen als je iets “goeds” doet.

8. Je voelt je uitgeput

Als je relatie voelt alsof het letterlijk de energie uit je zuigt, is dat een teken van toxiciteit. Het kan zich zelfs fysiek manifesteren, zoals bijvoorbeeld de hele tijd moe zijn.

Giftige relaties maken je lichaam ongezond. Het is daarom van vitaal belang om aandacht te besteden aan deze tekenen en aan hoe je lichaam erop reageert.

Wat moet ik doen nu ik weet dat ik in een toxische relatie zit?

Hoewel niet elke toxische relatie kan worden vermeden, vooral tussen collega's of een familielid, kunnen ze worden beheerd met gezonde grenzen, zelfzorg en bewustzijn.

Als je merkt dat je in een toxische relatie zit waarin je het slechtste in elkaar naar boven haalt, wil je misschien aan de relatie werken en de dynamiek veranderen – vooral als er andere voordelen aan de relatie zitten.

Assertieve communicatie en gezondere grenzen zijn vaak de sleutels om het beste in elkaar naar boven te halen – vooral als je beiden bereid bent om veranderingen aan te brengen.

Hier zijn nog een paar stappen om met een toxische relatie om te gaan:

• Praat met de andere persoon over wat je ziet. Wees assertief over je behoeften en gevoelens, terwijl je ook verantwoordelijkheid neemt voor jouw aandeel in de situatie.
• Bespreek wat jullie als een probleem zien en beslis samen of jullie de dynamiek willen veranderen om ervoor te zorgen dat jullie allebei in jullie behoeften voorzien.
• Evalueer je relatie opnieuw en vraag jezelf af: Brengt deze persoon echte schade toe aan mijn gevoel van eigenwaarde en mijn algehele geestelijke gezondheid?
• Beperk de tijd die je doorbrengt met mensen die frustratie of ongeluk brengen in je leven. Als deze persoon iemand is met wie je moet omgaan, zoals een familielid of collega, moet je de interacties misschien beperken.
• Als je besluit om over je zorgen te praten, gebruik dan “ik voel” uitspraken wanneer je je gevoelens en emoties beschrijft. Zo voorkom je dat je partner zich defensief gaat voelen.
• Realiseer je dat sommige toxische mensen gewoon niet bereid zijn om te veranderen – vooral degenen die een gebrek aan zelfbewustzijn of sociale vaardigheden hebben.
• Probeer niet-confronterend voor jezelf op te komen als de situatie dat rechtvaardigt.

Narcisten en sociopaten

Sommige mensen, vooral narcisten en sociopaten, hebben de neiging om zich te voeden met de aandacht en bewondering van anderen. Narcisten hebben de behoefte om mensen te overtreffen en ze het gevoel te geven dat ze “minder zijn” in hun zoektocht naar superioriteit.

Ze kunnen je opzettelijk op subtiele manieren naar beneden halen of kleine beledigingen naar je gooien als je iets bereikt hebt waar je trots op bent. Ze kunnen je ook laten gissen of ze van de ene op de andere dag aardig tegen je zullen zijn of niet. Of ze kunnen op een consistente basis aan gaslighting doen.

Narcisten zijn berucht om het niet toegeven van fouten omdat ze echt geloven dat ze nooit fouten maken. Ze vinden het zelfs persoonlijk bedreigend om zichzelf als minder dan perfect te zien.

Als je te maken hebt met giftige, narcistische mensen, is het niet altijd duidelijk of ze zich bewust zijn van wat ze doen. Maar als hun gedrag je voortdurend een slecht gevoel over jezelf geeft, moet je afstand nemen van deze persoon, of op zijn minst accepteren dat je op je hoede moet zijn als deze persoon in je leven moet zijn.